Achtergrond

Enkele feiten:

De Rode Slaaf De Indiaanse- of rode slaaf is een vergeten bladzijde in de Nederlandse en Surinaamse geschiedenis. Er zijn boekenkasten vol geschreven over het Nederlands trans-Atlantisch slavernij verleden, en de laatste jaren wordt het perspectief van de Afro-Surinaamse gemeenschap schoorvoetend geaccepteerd In alle commotie van verdriet, verweer, schuld, boete, erkenning met betrekking tot het kolonialisme en de slavernij in Suriname en het Caraïbisch gebied hebben we een essentiële bladzij overgeslagen. Wat de redenen hiervoor zijn? In de boeken valt te lezen dat toen de Europeanen voet aan land zetten in het Caribisch gebied en de Atlantische kust van Zuid Amerika, hier Lokonoś (Arowakken) en Kalinha’s ( Caraïben) woonden die deze Europeanen kortweg “Indianen” noemden, omdat ze dachten in India te zijn aangekomen. Dat is helemaal niet waar. De naam Indiaan betekent mensonwaardig.
De geschiedenis van het koloniale verleden van Nederland wordt onderzocht en thema's daaruit worden ter discussie gesteld. Vanuit Inheems perspectief moet dit onderzocht worden en gedocumenteerd worden. De algemene opvatting is dat de effecten van de slavernij heden ten dage nog voelbaar zijn. Mensen hebben zich als gevolg van de slavernij eeuwenlang sociaal en economisch niet verder kunnen ontwikkelen. Inmiddels worden ook psychisch- emotionele gevolgen van de ontmenselijking onderschreven. Nazaten vragen nu om het herstel van het onrecht dat hun voorouders werd aangedaan.

De Europeanen haalden mensen uit Afrika en verkochten die in de Amerika’s om als slaaf op de plantages te werk gesteld te worden. De oorspronkelijke bewoners van Suriname en haar buurlanden verdwijnen vervolgens van de pagina’s, maar de oorspronkelijke bewoners – nog altijd foutief “Indianen” genoemd – leven en werken nog altijd in Suriname en Nederland.
De oorspronkelijke bewoners van Suriname zijn tot slaaf gemaakt vanaf 1492. De Indiaanse- of Rode Slaaf. In de vernieuwde dialoog over het kolonialisme en de slavernij wordt er verbazingwekkend genoeg – zowel in Nederland als in Suriname – niet of nauwelijks over de oorspronkelijke of inheemse bevolking van Suriname gesproken. Er is nog geen bijeenkomst, documentaire, kunstobject of ander informatiemiddel dat aandacht krijgt en deze geschiedenisbladzijde van Surinaamse inheemsen verteld. De gecreëerde welvaart is in eerste instantie ten koste gegaan van een grote ramp onder oorspronkelijke bewoners van de Amerika’s en het Caraïbisch gebied. Ongeveer 70 miljoen Inheemsen hadden de Amerika's vóór de komst van Columbus al duizenden jaren bewoond. Uiteindelijk werd 95% van de Inheemsen in de Amerika’s door het overweldigende geweld, landroof, slavenhandel en slavernij van uitlopende Europese naties de dood ingejaagd. De Inheemsen zijn ook ten onder gegaan door allerlei ziektes die uit Europa naar de Amerika’s zijn overgebracht.

Ook in Suriname was de situatie niet fundamenteel anders. De eerste Europeanen die Suriname bezochten waren Spanjaarden die in 1499 hier voet aan wal hebben gezet. Ook zij waren voornamelijk geïnteresseerd in het edel metaal goud en dachten in Suriname het goudmeer El Dorado te vinden. Toen dat niet het geval was hebben zij dit land als ‘Pais inutil’ bestempeld, wat staat voor nutteloos land.

Toen de Spanjaarden Suriname vlak voor de zestiende eeuw aandeden waren er ongeveer 70.000 Inheemsen woonachtig in Suriname, terwijl bij de volkstelling van 1921 er nog maar 1.400 Inheemsen geregistreerd waren. Landroof, slavenhandel, slavernij, racisme, verdeel- en heerspolitiek en uitsluiting hebben in de koloniale tijd een zware wissel getrokken op de Inheemse gemeenschap in ons land.

De regeringsleiders en staatshoofden van de Caricom hebben in juli 2013 het vraagstuk van erkenning, excuses en herstel voor het leed dat Inheemsen en Afrikanen in de periode van slavenhandel en slavernij is aangedaan op de agenda geplaatst. In 2014 hebben de topbestuurders van de Caricom een Tien Punten Programma voor Reparaties aangenomen. In dit programma is opgenomen dat er door de ex koloniale landen excuses voor de gepleegde misdaden moeten worden aangeboden en dat er speciale ontwikkelingsprogramma’s voor de Inheemsen moeten worden ontwikkeld.

Schending van mensenrechten.
Door dit gebrek aan aandacht worden de schending van hun mensenrechten, de bedreiging van hun leefgebied en het niet erkennen van hun grondenrechten in stand gehouden. Elders in de wereld staan de First Nations, Indigenous Peoples, and native people volop in de belangstelling als de hoeders van de aarde. Ze voeren continu actie voor hun grondrechten en het beschermen van de aarde. Ook in Nederland stonden velen van ons voorop om actie te voeren tegen de Dakota pipeline, en op social media kwam de hashtag #pray for Amazonia prominent voorbij. Er werden petities getekend, geld en steun gegeven maar zijn we onze “eigen” Surinaamse inheemsen en hun rechten vergeten?

Grondroof
In Nederland en Suriname worden deze beschermers van de aarde nauwelijks genoemd. In Suriname zijn de oorspronkelijke bewoners van dit land een minderheid, behoren vaak tot de laagste sociale klasse en tot en met de dag van vandaag worden hun grondenrechten niet erkend. Ondanks dat Suriname in 2007 de VN-Verklaring over de rechten van inheemse volken tekende. Er is dus geen erkenning voor het verleden van de inheemsen, maar ook de aandacht voor hun situatie nú ontbreekt. Die kenmerkt zich nog steeds door de genoemde schendingen van hun mensenrechten, de weigering hun grondenrechten te erkennen en de ernstige bedreiging van hun leefgebied door houtkap en goudwinning. In het wapen van Suriname worden er twee inheemsen afgebeeld die het schild vasthouden waaronder de woorden justitia, pietas en fides (gerechtigheid, vrede en trouw). Dit samen met standbeelden in Albina en Groningen te Suriname zijn de enige officiële symbolen die refereren aan de oorspronkelijke bewoners van Suriname.
Van alle Surinaamse bevolkingsgroepen zijn er diverse monumenten, en recentelijk verschijnen er enkele eer betonen aan de Surinaamse inheemsen in en rond de Palmentuin in Paramaribo, maar een eerbetoon aan de oorspronkelijke bewoners van Suriname ontbreekt nog altijd in Amsterdam. De tijd is nu aangebroken om de overgeslagen bladzijde in de geschiedenis van de inheemse bevolking van Suriname te schrijven. Uit een voorstudie blijkt dat de situatie van de Indiaanse- of Rode Slaven, en de interacties van de Afro-Surinamers en Nederlandse kolonisten met de oorspronkelijke inheemse gemeenschappen, meer complex en verweven is dan oorspronkelijk gedacht. Noodzakelijk is een gedegen onderzoeksproject in samenwerking met de Inheemse bevolking van Suriname en de inheemse diasporagemeenschap in Nederland. Een geschiedenis van mensenrechten die sinds 1492 tot en met de dag van vandaag nog steeds worden geschonden. Het is de hoogste tijd om de inheemsen van Surinaamse – vaak nog altijd aangeduid met de koloniale term “Indiaan” –de aandacht te geven die ze verdienen en hun positie te verbeteren, maar vooral erkenning van de rol die ze innemen in de geschiedenis van Nederland en Suriname. Laten we vooral niet vergeten dat er door onze verworven geschiedenissen OOK HIER IN NEDERLAND Inheemsen van Suriname wonen en werken, van wie de geschiedenis lange tijd doodgezwegen is.

Verschil Inheemsen slavernij en Afro Surinaamse slavernij
De afro Surinamers kregen hun vrijheid op 1 juli 1863- 1873
De Inheemsen hebben te maken gehad met:
- Genocide
- Slavernij
- Grondroof

- De Inheemsen hebben zich vrijgevochten tot het bittere einde in Suriname en op andere plaatsen op het continent door strijd. In Suriname was het, het meest gevreesde 11 jarige Rode oorlog dat heeft plaats gevonden tegen de koloniale onderdrukking. Welke geëindigd is met het Vredes Verdrag van Konkondari - Sani op 10 januari 1686. Tussen Gouverneur Cornelis Aerssen van Sommelsdijck en de Helden van het Rode Leger Onder Leiding van Tunay.

- Het gaat hier niet alleen gaat over de Afrikanen als slaven, maar in het bijzonder de Autentieke volken op dit continent Mapranum Ameyana. Die al hun land van hun zijn afgepakt en verdreven in de bossen. Hun Hoge beschaving en ontwikkelingsprioriteiten zijn kapot geschoten. Hun cultuur geloofsovertuiging en talen werden gecensureerd en hun verboden deze verder uit te oefenen. In ruil hiervan moesten ze onder het meest wrede terrorisme en wapen geweld de bijbel en het christendom accepteren.

• 1600 start van de slavernij door Nederland in Suriname en Nederlandse Antillen. Uit afrika geroofde mensen worden door Nederlandse wet als eigendom van slavenhouders erkend.
• In Suriname werken tot-slaaf-gemaakten op plantages voor producten als koffie, suiker, katoen, tabak en cacao en op Bonaire werkten de slaven op zoutpannen, aloë- en houtplantages. Op de Nederlandse Antillen werkten de slaven in de plantagehuizen.
• 1863 Afschaffing van 300 jaar Slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen
• Op 1 juli 1863 werden in Suriname zo’n vijfendertigduizend mensen van de slavernij verlost. Kanonschoten vanaf het fort Zeelandia kondigden hun nieuw verkregen vrijheid aan.
• Op de Antillen worden ongeveer twaalfduizend mensen in vrijheid gesteld.
• Op 1 juli 2013 is het 150 jaar geleden dat de slavernij door Nederland in Suriname en de Antillen werd afgeschaft.
• Veel Surinamers en Antillianen hebben vandaag nog steeds te maken met de nadelige effecten van de mensonterende situatie waarin hun voorouders hebben geleefd
• Op 30 juni worden de slachtoffers van deze periode herdacht
• Op 1 juli vieren de afstammelingen van de tot-slaaf-gemaakten de vrijheid waarvoor hun voorouders hebben gestreden
• Vandaag is slavernij in allerlei vormen van allerlei groepen nog steeds actueel

Twee eeuwen slavernij in de West

In de gehele mensheid heeft slavernij bestaan. De Egyptenaren kenden het, in het oude China bestond het, tijdens het Westerse kolonialisme, maar ook nu nog. De positie van slaven en de organisatie van slavernij verschilt echter. Waar bij de Oude Grieken slaven een sociale bevolkingsgroep vormden met bepaalde rechten, was die in het Westers-koloniale tijdperk gekoppeld aan systematische gewelddadige methoden en tegenwoordig vaak illegaal en georganiseerd door criminelen.

Superieure christenen
De islam moedigt wel bevrijding van slaven, maar oudere godsdiensten als jodendom en christendom veroordelen slavernij bijvoorbeeld niet. Aan de slavernij van Afrikanen door Europeanen vanaf de veertiende eeuw werd zelfs een etnisch-religieuze verantwoording gegeven: de christelijke blanke is door zijn god superieur gemaakt aan andere volkeren, die minder ontwikkeld en beschaafd en bovendien heiden zijn. Hun slavernij was het gevolg van zonden die ze hadden begaan.

Ontmenselijking
Vanuit dit idee was de stap naar dehumaniseren van slaven klein. Slaven waren geen echte mensen zoals blanken maar een ander soort dat je net zo kunt behandelen als vee. Afrikanen waren voorwerpen, goedkope productie-eenheden. Zij konden de dure landbouw in de nieuwe gebieden goedkoper maken. Aan het telen op vreemde en gevaarlijke grond en het vervoer naar afzetmarkt Europa waren hoge kosten verbonden, maar de gratis arbeiders compenseerden dat weer. Eerder in de geschiedenis was sterfte niet automatisch verbonden aan slavernij, maar in de koloniale tijd was ze zeldzaam gewelddadig. De massale sterfte, het ontmenselijken van een specifieke groep, de ideologie erachter, de systematische en wettelijke methoden doen vergelijken met de holocaust in de Tweede Wereldoorlog.

Oorlogsbuit
De koloniale slavernijhandel kwam op gang toen in Afrika rijken met elkaar in oorlog waren. In plaats van de vijand te doden, ontdekten de Afrikaanse heersers dat ze geld konden verdienen aan de verkoop van hun oorlogsbuit. Zo kwam een stroom op gang van tweeduizend slaven per jaar die vanuit dé slavenhaven Elmina in Ghana naar het Amerikaanse continent werden getransporteerd.

De Nederlandse slavernij werd in de zeventiende eeuw geboren toen de staten in de Lage Landen zich losmaakten uit het Spaanse Rijk, de Republiek der Verenigde Nederlanden vormden en zo economisch succes maakten.
De Republiek ging zelf routes opzetten naar gebieden waar belangrijke producten vandaan kwamen, om de Spaanse boycot te omzeilen. Op plekken langs de routes zette de Republiek handelsnederzettingen uit. Voor de Republiek was het een louter economische kwestie. Kolonisatoren als Engeland en Frankrijk hadden ook nationale motieven: hun rijk uitbreiden en andere volkeren hun systeem opleggen.

Tropisch ebbenhout
Dat veranderde in 1670 – de Republiek was toen al over z’n hoogtepunt heen – toen Suriname werd gekoloniseerd. De Republiek zag hoe rendabel slavernij bij de Britten was, met een winstpercentage van 7 à 8 procent. Bovendien hadden de calvinistische kerkleiders slavernij toegestaan wanneer het om niet-christenen ging.
Als wereldmacht kreeg de Republiek een leidende rol in de slavenhandel. Op het trans-Atlantische transport van honderdduizenden Afrikanen naar Suriname had de West-Indische Compagnie (WIC) een monopolie. 600.000 slaven – in de papieren ‘tropisch ebbenhout’ genoemd - werden op haar schepen vervoerd. Die kwamen uit Angola, Dahomey (Zuid-Benin) en andere West-Afrikaanse landen. Later ook uit Mozambique, Madagaskar, Maleisië en Indonesië. Ook in VOC-gebieden werkten slaven.

Verlieslijdend
Curaçao was na de overtocht de handelsmarkt van slaven. Van hieruit gingen de meesten naar Suriname, maar ook naar Spaanse kolonies op het Amerikaanse vaste land en naar Franse en Engels eilanden.
De Nederlandse slavenhandel was echter minder winstgevend en uiteindelijk zelfs verlieslijdend. Onder Nederlandse slaven was de sterfte tijdens de toch overzee hoog: 17 procent. De Engelsen kochten sterkere slaven en hadden een luchtverversingsysteem op de schepen.

In de tweede helft van de achttiende eeuw was er crisis in de Nederlandse koloniën en stortte de slavenhandel in. In die zelfde tijd kwam in andere landen verzet tegen slavernij op. Maar niet in Nederland. Daar werd vastgesteld dat welvaart verbonden was aan slavernij – iets wat later niet zo bleek te zijn.

Opstand
Vanaf plantage de Knip op Curaçao begon slaaf Tula op 17 augustus 1795 een opstand, die werd gesteund vanuit naburige dorpen. Na aanvankelijke successen werd deze echter bloedig de kop ingedrukt.
Ondertussen ontpopte de slavernij in Suriname zich als de meest ruwe in de wereld. Het boek van John Gabriël Stedman, ‘Narrative of a five years expedition against the Revolted Negroes of Surinam’ beschrijft ze en afbeeldingen van William Blake tonen ze. Toch wisten er slaven van de plantages te vluchten naar het oerwoud. Daar stichtten ze ministaatjes. Van hieruit plunderden ze plantages en bevrijdden ze andere slaven.

Afschaffing handel
De slavenhandel kwam in een neergang door oorlogen met Engeland. Nederlandse plantages kwamen onder Engels protectoraat en voortaan leverde Engeland de slaven. Even later zou Engeland echter in navolging van de Verenigde Staten de slavenhandel afschaffen. Ook de uit Engeland teruggekeerde koning Willem I van het kersverse koninkrijk Nederland deed dat in 1814, waardoor Nederland zijn gebieden van Engeland terug kreeg. De slavernij bleef echter nog bestaan.

Afschaffing slavernij
Pas op 1 juli 1863 werd de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen afgeschaft. Voor elke slaaf kreeg de slavenhouder 300 gulden schadevergoeding. De slaven in Suriname moesten echter nog tien jaar doorwerken onder staatstoezicht, zodat de plantages niet direct stil kwamen te liggen. Echt vrij waren ze dus pas in 1873. Toen moesten ze nog verplichte arbeidscontracten aangaan om leegloop van plantages te voorkomen. Pas na die contracten waren ex-slaven volwaardig burger.